OPENBAAR ONDERZOEK:
De actieprogramma's voor de rivieren via een geïntegreerde en sectorale aanpak (PARIS 2022-2027)
voor elk van de deelstroomgebieden in Wallonië behalve die van de Vesder
VAN 15 SEPTEMBER 2022 TOT 31 OKTOBER 2022
WAAROM ACTIEPROGRAMMA'S VOOR DE RIVIEREN VIA EEN GEÏNTEGREERDE EN SECTORALE AANPAK?
De PARIS-methodologie is in de jaren 2010 ontwikkeld op initiatief van de Waalse Overheidsdienst (SPW: Service public de Wallonie) om een gemeenschappelijke aanpak voor te stellen aan alle beheerders van openbare waterlopen (gewest, provincies, gemeenten) en om een geïntegreerd, evenwichtig en duurzaam beheer van de waterlopen, zoals datgene waarin sinds eind 2018 wordt voorzien door het Waterwetboek, te bevorderen.
Deze methodologie, die is ontwikkeld door de SPW in samenwerking met de faculteit van Gembloux (Gembloux Agro-Bio Tech, ULg), is gebaseerd op een verdeling van de 12.200 km Waalse openbare waterwegen in 6.254 homogene sectoren (beheereenheden). De beheerders bepalen voor elke sector de prioritaire aandachtspunten (overstromingen, biodiversiteit, economie, sociocultureel) en de beheersdoelstellingen, om te komen tot de planning van de werkzaamheden over een periode van zes jaar.
Sinds 2019 wordt van de beheerders van waterlopen verlangd dat ze een online IT-toepassing gebruiken om hun PARIS uit te werken en op te volgen. Het betreft een echt hulpinstrument voor de besluitvorming en de planning.
De PARIS-toepassing maakt het mogelijk:
- alle (cartografische en alfanumerieke) inlichtingen die relevant zijn voor het beheer van de Waalse waterlopen, te centraliseren;
- de uitdagingen, doelstellingen en geplande werkzaamheden voor elke sector in te voeren;
- de coördinatie en het overleg tussen beheerders te vergemakkelijken;
- gidsen met goede praktijken te verspreiden;
- enz.
Deze nieuwe en innovatieve aanpak heeft meerdere belangrijke voordelen:
- Geharmoniseerd beheer
Een bijzonderheid van het beheer van de openbare waterlopen in Wallonië is het grote aantal beheerders (SPW, provincies en gemeenten, hetzij ongeveer 300 verschillende beheerders), met diverse en gevarieerde profielen en deskundigheden. Voordat het nieuwe rechtskader voor waterlopen eind 2018 werd ingevoerd, beheerden tal van waterbeheerders hun waterlopen op een afzonderlijke, ongecoördineerde manier, zonder totaalbeeld. Door een gemeenschappelijke methodologie en een gemeenschappelijk instrument ter ondersteuning van besluitvorming en planning aan te bieden, dragen de PARIS-programma's bij tot de harmonisatie van het waterloopbeheer over alle categorieën van waterlopen heen.
- Multifunctioneel beheer
Om zo goed mogelijk in te spelen op de nieuwe beginselen van het beheer van waterlopen, moet niet alleen rekening worden gehouden met de hydraulische en socio-economische functies van de waterlopen (onder meer via de bescherming van goederen en mensen tegen overstromingen, de 'historische' opdracht van de waterloopbeheerders), maar ook met de ecologische en socioculturele functies. De PARIS-programma's stellen alle beheerders in staat die richting uit te gaan.
- Gecoördineerd beheer
De PARIS-toepassing stelt elke beheerder in staat:- de aandachtspunten en doelstellingen te definiëren;
- de werkzaamheden te plannen voor de sectoren onder zijn verantwoordelijkheid;
- te bekijken wat de andere beheerders hebben ingevoerd voor alle andere sectoren.
Op die manier bevordert de toepassing de informatiestroom en de coördinatie onder alle beheerders. Ze bevordert ook het overleg met andere actoren (Departement Natuur en Bos van de SPW, Riviercontracten, enz.), die ook toegang kunnen krijgen om de door de beheerders ingevoerde gegevens te raadplegen.
- Centralisering en archivering van alle werkzaamheden aan de openbare waterlopen
Met de PARIS-toepassing kunnen alle werkzaamheden aan de waterlopen, jaar na jaar, periode na periode (6 jaar), op één gemeenschappelijk platform worden gearchiveerd. De toepassing bundelt ook diverse specifieke documenten, zoals foto's van vóór, tijdens en na de werkzaamheden, plannen, notulen van overleg, enz.
Communicatie is een van de sleutelwoorden van dit instrument, dat elke waterloopbeheerder (maar op termijn ook de burger) in staat stelt alle in Wallonië geplande projecten op elk moment te visualiseren.
Naast de waterloopbeheerders zijn er andere actoren betrokken, hetzij als adviesorganen, hetzij als coördinatoren van bepaalde werkzaamheden op schaal van het deelstroomgebied. Twee actoren zijn in het bijzonder betrokken geweest bij de uitwerking van de actieprogramma's 2022-2027:
- Het departement Natuur en Bossen (DNF) van de SPW ARNE (Waalse overheidsdienst 'Landbouw, Natuurlijke Hulpbronnen en Leefmilieu'). Dit departement werkt het beleid en de regelgeving op het gebied van bossen, natuurbehoud, natuurparken, jacht en visserij uit en zorgt voor de implementatie en de follow-up ervan;
- De Riviercontracten. Daarin worden, op vrijwillige basis, alle actoren samengebracht die betrokken zijn bij het duurzame waterbeheer in elk van de 15 deelstroomgebieden. Zij dragen bij tot het geïntegreerde beheer van de waterresources van het deelstroomgebied, onder meer door middel van een protocolakkoord inzake overleg en coördinatie tussen de verschillende actoren, beheerders en gebruikers van het water van dit stroomgebied.
WELKE WERKZAAMHEDEN ZIJN OPGENOMEN IN DE PARIS 2022-2027?
De PARIS-programma's bevinden zich op het snijpunt van de SGBP's en de ORBP's, met als gemeenschappelijke noemer de werkzaamheden die raken aan de hydromorfologie van de waterlopen. Ze worden gepland en uitgevoerd door de beheerders van de openbare waterlopen.
De PARIS-programma's zullen dus het volgende mogelijk maken:
- planning, op de kleine schaal van de beheereenheden van de waterlopen (de sectoren), van werkzaamheden voor het behoud of het herstel van de hydromorfologische kwaliteit van de waterlopen, als reactie op meer algemene maatregelen die in de SGBP's op schaal van de waterlichamen zijn opgenomen;
- integratie, eveneens op de kleine schaal van de waterloopsectoren, van de lokale maatregelen ter bescherming tegen het overstromen van waterlopen die in de ORBP's zijn vervat.
De PARIS-maatregelen voortvloeiend uit algemene maatregelen gericht op hydromorfologische verbetering zijn onder andere:
- het verwijderen van obstakels voor het vrije verkeer van de vissen (verhogingen, kleine dammen, enz.) of het installeren van vissluizen om dit vrije verkeer te garanderen;
- de renaturatie van oevers;
- de instandhouding, het beheer en het herstel van oevervegetaties (bomen langs een waterloop) bestaande uit inheemse soorten;
- bestrijding van invasieve uitheemse soorten die in de waterlopen zijn binnengedrongen;
- hernieuwde inrichting van waterloopmeanders;
- de hernieuwde blootlegging in de openlucht van waterlopen die kunstmatig waren afgedekt.
Onder de PARIS-maatregelen die eerder onder de ORBP's vallen, zijn er projecten voor werkzaamheden aan of onderhoud van waterlopen in verband met het beheer van de overstromingsrisico's:
- werkzaamheden ter versteviging van oevers, bouw of herstelling van oeverwallen;
- creatie van tijdelijke overstromingsgebieden (TOG);
Merk op dat voor de PARIS-projecten die ook overstromingen willen aanpakken, en die tevens fungeren als ontwerp-ORBP's inzake het buiten de oevers treden van waterlopen, reeds aan raadplegingen zijn onderworpen tijdens het openbaar onderzoek van de ORBP's.
HOE WORDEN DE PARIS OPGESTELD?
Na een fase van opleiding in de PARIS-methodologie en online PARIS-toepassing werden de gewestelijke, provinciale en gemeentelijke beheerders uitgenodigd om in 2019 en 2020 hun uitdagingen, doelstellingen en projecten voor werkzaamheden voor de PARIS-periode 2022-2027 in te voeren, en dit voor de sectoren waarvoor zij respectievelijk verantwoordelijk zijn. Deze invoerfase werd eind juni 2020 voltooid.
Vervolgens werd een periode van drie maanden (van juni tot september 2020) aan de verschillende actoren (beheerders, DNB, Riviercontracten, enz.) gegeven om eventueel objectieve en constructieve suggesties te doen met betrekking tot de ingevoerde gegevens. Dit heeft geleid tot de aanpassing van bepaalde aandachtspunten (bijvoorbeeld de versterking van de uitdaging van de biodiversiteit, op voorstel van het DNF).
In oktober 2020 werden de PARIS gevalideerd tijdens technische comités die op het niveau van elk deelstroomgebied werden georganiseerd en waarin de betrokken beheerders en vertegenwoordigers van het DNF (Natura 2000-agenten, visserijdienst) en het betrokken Riviercontract bijeenkwamen.
Daarna volgden de opstelling van de PARIS-actieprogramma's 2022-2027 (door de SPW, in de loop van 2021) en vervolgens de opstelling van het milieueffectenrapport (door een studiebureau, begin 2022).
De ontwerp-PARIS 2022-2027 en het bijbehorende MER worden onderworpen aan een openbaar onderzoek van 45 dagen dat begint op 15 september 2022.
Tegelijk met dit openbaar onderzoek worden de ontwerp-PARIS 2022-2027 en het bijbehorende MER ook voorgelegd voor advies aan de grensoverschrijdende gewesten en staten, alsmede aan de in artikel D.33 van het Waterwetboek bedoelde instanties, namelijk de bevoegde diensten binnen de administratie voor het opstellen van de SGBP's en ORBP's, de bevoegde diensten binnen de gewestelijk administratie voor natuurbehoud en visserij, de gemeenten van het betrokken Waalse deelstroomgebied, AQUAWAL, de openbare waterbeheermaatschappij, de betrokken commissie voor natuurbehoud, het Comité voor waterbeheer, het Comité voor Visbeheer, het riviercontract, de beheerscommissie bedoeld in artikel 15 van het decreet van 16 juli 1985 betreffende de natuurparken, het Belgisch Comité voor Grote Stuwdammen, de polen Leefmilieu, Landelijkheid en Ruimtelijke Ordening, alsmede alle personen en instanties waarvan het advies nuttig wordt geacht.
Belangrijke informatie met betrekking tot de PARIS-projecten:
Medio juli 2021 werd Wallonië getroffen door zware overstromingen, die ongekende schade veroorzaakten aan een groot aantal bevaarbare en niet-bevaarbare rivieren van alle categorieën. Na deze verwoestende overstromingen moesten door de beheerders van de waterwegen en andere actoren dringend talrijke werken worden uitgevoerd (vastzetten, verwijderen van stuwdammen, consolidatie, reparatie, enz.). De Waalse regering, de beheerders van de waterwegen en andere overheidsinstanties hebben zich er eveneens toe verbonden de wederopbouw van de door deze dramatische gebeurtenissen getroffen valleien te verzekeren en te coördineren. Alle sindsdien uitgevoerde en geplande werkzaamheden in het kader van de veerkrachtige wederopbouw van de getroffen valleien zullen in PARIS worden geïntegreerd. Er zij op gewezen dat de inzet van de sectoren en de beheersdoelstellingen worden vastgesteld voor de gehele periode van 6 jaar, met het oog op een langetermijnvisie op het beheer van de waterwegen.
Het onderstroomgebied van de Vesder is bijzonder zwaar getroffen door deze overstromingen, in die mate zelfs dat het PARIS-project voor dit deelstroomgebied (dat enkele maanden voor de overstromingen was voltooid) achterhaald was: verstoring van de beheersprioriteiten, van de planning die net voor de overstromingen was opgesteld, enz. Bijgevolg heeft de Waalse regering in haar besluit van 15 juli 2022 besloten het PARIS-project voor het onderstroomgebied van de Vesder niet aan te nemen. Dit onderstroomgebied is derhalve niet betrokken bij het openbaar onderzoek.
De voorbereiding van PARIS 2020-2027 beperkt zich niet tot een planningshorizon van zes jaar. Deze initiële planning (uitgevoerd in 2020) is een eerste intentieverklaring, maar moet, zoals elke planning, waar nodig worden bijgesteld en verfijnd naarmate de werkzaamheden vorderen. Deze eerste planning moet ook alle werken omvatten die niet kunnen worden gepland: werken die dringend moeten worden uitgevoerd om het hoofd te bieden aan meteorologische risico's (overstroming, storm, droogte, enz.) en niet-dringende werken waarvan de gelegenheid zich voordoet tijdens de periode.
Alle geplande werken in het kader van PARIS 2022-2027 (met uitzondering van de Vesder) vallen onder deze adviesaanvraag en dit openbaar onderzoek, met uitzondering van de werken ter vermindering van het risico van overstromingen door overstromende waterlopen. Deze laatste maken immers integraal deel uit van de Overstromingsrisicobeheerplannen PGRI 2022-2027; zij zijn in dit verband reeds onderworpen aan een openbaar onderzoek (van mei tot oktober 2021) en zullen binnenkort door de Waalse regering worden goedgekeurd. Dit zijn "PGRI overloop" projecten, die kunnen worden geïdentificeerd aan de hand van de kolom "PGRI D" in de "Tableau des projets PARIS planifiés" (Tabel van geplande PARIS-projecten) in bijlage 2 van deel 2 van het PARIS 2022-2027.
Na afloop van het openbaar onderzoek kunnen de ontwerp-PARIS worden aangepast. De tijdens dit onderzoek gemaakte opmerkingen en de analyse daarvan zullen in de milieuverklaring worden opgenomen. De actieprogramma's en de milieuverklaring zullen in hun definitieve versie worden voorgesteld aan de regering.
Er is een herbeoordeling van de actieprogramma's gepland volgens een cyclus van zes jaar, met een tussentijds voortgangsverslag halverwege de looptijd.
De online PARIS-toepassing
Dit IT-instrument bundelt alle lokale acties die in het kader van PARIS worden voorgesteld, maar ook de projecten ter bestrijding van waterafvloeiing, de algemene projecten en de studies die in de ORBP's 2022-2027 zijn vastgesteld.
Communicatie is een van de sleutelwoorden van dit instrument, dat elke waterloopbeheerder, maar op termijn ook de burger, in staat stelt een hele reeks contextuele gegevens te raadplegen en op elk moment de geplande projecten op de Waalse waterlopen te visualiseren.
Hoe krijgt u er toegang toe? Heel eenvoudig! Klik op:
